Kuran dinlemenin hükmü nedir?, Kur'an'ı Kerimi dinlerken tespih çekilebilir mi?

Kuran dinlemenin hükmü nedir?


Kur'an-ı Kerim'i bir insan sesli olarak okuyor ve biz de bu sesi duyuyorsak, onu dinlemek ve susmak farzdır. Bu esnada başka bir işle meşgul olmak caiz değildir. Ancak televizyon, bilgisayar ve radyo gibi şeylerden okunan Kur'an'ı dinlemek ise farz değildir. 

Çünkü doğrudan insan sesinden değildir. İnsanın sesinin alınıp kaydedildiği bir aletten yansımadır. Fakat dinlersek sevap alırız. (bk. Elmalılı Hamdi Yazır, Araf Suresi 204. ayetin tefsiri)

Buna göre doğrudan insan sesinden dinlemenin daha sevap olacağı anlaşılır.

Kur’an okunurken onu dinlemek farz-ı kifâyedir. Bu nedenle cemaatten bir kısmı dinlerse yeterli olur. Eğer Kur’an’ı okuyan kimsenin yanında yalnız bir kişi bulunuyorsa, onu dinlemek zorundadır, aksi takdirde günahkâr olur. 

Ancak, o kişi Kur’an okunmaya başlamadan önce namaza başlamışsa, bu takdirde namazına devam etmesi gerekir ve Kur’an’ı dinlememekten ötürü bir vebali olmaz.

Bununla beraber sevabın derecesi okuyanın veya dinleyenin niyetine, ihlasına, günahlardan sakınmasına, ibadetlere dikkat etmesine ve Kur'an'ın emirlerine uymasına göre değişir. 

Bu açıdan şu daha sevaptır demek yerine, bunlara dikkat edilmesinin daha faydalı olacağını düşünüyoruz. Ayrıca Kur'an okuyan bir kimseden doğrudan dinlemek her zaman mümkün olmayabilir. Bu açıdan fırsat bulunca bilgisayar, MP3 gibi aletlerden istifade etmek ve zamanı değerlendirmek gerekir.

Kur'ân-ı Kerîm'i okumak ya da dinlemek isteyen kimsenin abdest alıp kıbleye doğru oturması sünnettir. 

Ancak yürürken veya yatarken onu okumakta da bir sakınca yoktur. 

İshak bin İbrahim diyor ki: Ebû Abdullah ile birlikte camiye giderken Kehf süresini okuduğunu işittim. Aişe (ra) de şöyle diyor:

"Ben sedirimin üzerine uzanmış iken Kur'ân-ı Kerîm'i okurdum." (Muğni, I/803)

Yatarken Kur'an okumanın bir sakıncası olmadığına göre Kur'an'ı MP3, bilgisayar ve televizyondan dinlemenin hiç bir sakıncası olmaz.

Kur'an'ı Kerimi dinlerken tespih çekilebilir mi?

   

Kur`ân-ı Kerîm`i dinlemek çoğunluğa göre farz-ı kifâyedir. Yani dinlemekte olan, velev bir kişi dahi varsa, diğerleri dinlemese de olur. Tesbihle dahi olsa meşgul olmak, dinlemeye engel olacağından, tek dinleyicinin bunu terketmesi ve sadece kıraati dinlemesi gerekir. 

Başka dinleyenlerin bulunması halinde, çoğunluğun görüşüne göre, tesbihle meşgul olunabilirse de, bunun sevabı hiçbir zaman Kur`ân-ı Kerîm dinlemenin sevabına denk değildir. Müslümanın daha kârlı olanı seçmesi ve okunan Kuran'ı dinlemesi gerekir.

Bazılarına göre ise, Kur`ân-ı Kerîm dinlemek farz-ı ayndır; (Daha geniş bilgi için bk. Nemenkânî I/16T.)

Hamevî, üstadı Kâdi`I Kudat Yahyâ Minkârî Zade`den naklederek der ki, onun bu konuda bir risalesi vardır. Orada 

"Kur`ân-ı Kerim dinlemenin farz-ı ayn olduğu"

yazılıdır. Ayrıca Mahlûf konu hakkında Fetâvâ`da I/45 bilgi verdiği gibi, müstakil bir risâle de yazmıştır.

"İşiten herkesin, her türlü meşguliyeti bırakıp onu dinlemesi gerekir. "Çünkü Kur`ân-ı Kerim okunurken susmamız isteniyor. Susmak ise, konuşma âleti olan dili hiç hareket ettirmemekle olur." (Cessâs IV/216; Ayrıca bk. Bezzâziye V/316, 319)